FERVENZAS

A Guarda, segunda metade do século XIX, unha Galicia empobrecida onde o día a día é a loita pola supervivencia. Ese é o escenario onde Xosé Manuel e Ramón Trigo ambientan O burato do inferno (Faktoría K), unha magnífica novela gráfica poboada de piratas e raqueiros. Unha historia de ambición, de violencia e de sede de xustiza.
Os irmáns Trigo afondan no negror para ofrecer ao lector un relato truculento, cun trasfondo social e unha atmosfera abafante. Os textos de Xosé Manuel introdúcenos no mundo dos piratas e as ilustracións expresionistas en branco e negro de Ramón incrustan ao lector nese tempo tormentoso.
A banda deseñada en Galicia está a vivir un dos seus mellores momentos, e este imprescindible O burato do inferno confírmao con creces.





Traizóns, abordaxes, botíns, violencia... Coñecemos as historias románticas de piratas que nos legou o cine máis a literatura, en O burato do inferno presentades unha historia onde se recolle todo o mencionado pero que foxe radicalmente do aspecto romántico.
Xosé Manuel Trigo: Os piratas que aparecen en O burato do inferno son piratas malvados, non teñen nada de bo neles, pero son piratas reais e auténticos. Quixemos recuperar neste libro -a xeito de crítica- a realidade desa Galicia negra que estivo aí ata hai ben poucos anos. E é nesa Galicia onde moraban este tipo de piratas: raqueiros e contrabandistas.

Descubrides uns personaxes habituais das costas occidentais de Europa que se moven entre a lenda e a realidade: eses piratas de terra que acendían fachos para despistar aos barcos que se achegaban á costa.
Ramón Trigo: Acender fachos para que encallasen os barcos non debía de ser habitual, pero de seguro que nalgunha ocasión si que ocorreu.
X.M.: Dos raqueiros hai máis de lenda que de realidade. Hoxe en día aínda hai o costume de “ir á praia” para recoller os restos que caen dos barcos, e en tempos pasados pasaba exactamente o mesmo, coa excepción de ver se os naufraxios eran ou non provocados. Como che comentaba hai moito de lenda, pero nesa lenda sempre hai un pouso de realidade.
R: E nós situamos xeograficamente O burato do inferno en A Guarda, que foi de sempre un viveiro de contrabandistas pola súa situación raiana con Portugal.

Tras unha vida truculenta e perseguido polas pantasmas do pasado Bieito 'O Lindo' busca a redención a través do seu fillo, quen procura resarcir as contas pendentes do pai nun último acto de xustiza.
R: Bieto resárcese no leito de morte diante do fillo e este adopta o rol de heroe no libro. O fillo ten moralmente o deber de reparar o mal que fixo o seu pai.
X.M.: Esta novela gráfica está ambientada nunha época na cal existía un forte sentimento relixioso. Nesa escena e noutras que aparecen no libro quixemos reflectir precisamente iso: definir a fronteira entre o ben e o mal.

Dende os piñeirais baixaron [...] mulleres, rapaces, vellos, cans. Realmente estaba asimilada a pillaxe como unha forma de supervivencia?
X.M.: Isto ven ao fío da pregunta anterior, entre diferenciar o ben do mal. Vemos por unha banda que o contrabando é ilegal, que é delito, pero por outra está aceptado pola sociedade. O contrabandista non ten a sensación de estar facendo unha cousa pecaminosa. Vese iso na escena que comentas, cando os contrabandistas baixan ao barco para recoller o importante e unha vez rematan o resto da vila vai buscar o sobrante. Queremos insistir en que o contrabando non estaba tipificado popularmente como un delito, xa que toda a xente participaba del. Nesa Galicia empobrecida había que sobrevivir.

Ramón Trigo presenta na novela unhas ilustracións moi cinematográficas, tétricas, en branco e negro, que lle acaen realmente ben ao que é o contido da historia.
R: As ilustracións teñen un sentido cinematográfico porque Xosé Manuel concibiu o guión para ser levado ao cine. Un guión para cine e un guión para banda deseñada manteñen moitos paralelismos, por non dicir que son idénticos: hai secuencias, diferentes tipos de planos... Traducir iso á banda deseñada é doado.
Como os textos de Xosé Manuel son moi claros e visuais, a min o que me saíu finalmente é unhastoryboard, é dicir, un guión cinematográfico debuxado. Entón, o lector vai vendo as secuencias como se se tratara dun filme.
A estética xa correspondería ao tipo de historia que conta Xosé Manuel. Toda a historia se desenvolve de noite, nun ambiente tormentoso, de sombras, etc. O relato que queremos contar está encadrado nunha Galicia oprimida, escura e de miseria. A nosa idea era amosar unha historia lúgubre que se apreciase tanto no texto como nas ilustracións.

Son imaxes dunha gran forza visual e dun ritmo trepidante. Ás veces parecen fuxir do texto, un texto moi directo e espido de todo o innecesario.
R: Si, porque o que fixemos foi ir sacando texto. O texto segue a estar pero contado nas imaxes.
X.M.: Dimos máis importancia á imaxe que á palabra. Todo o que amosa a imaxe non se relata.

Ramón, que referentes utilizou para definir esa Galicia lúgubre das ilustracións?
R: As ilustracións están feitas en lapis e carbón. A min gústame moito o cine expresionista alemán, con moita sombra e escorzo e iso acaía perfectamente na historia. Ademais se te fixas na portada podes atopar similitudes co Nosferatu de Murnau.
X.M.: O que queriamos era crear unha atmosfera que turrara do lector para que se introducira nela.

Tras o magnífico resultado de O burato do inferno, pensades seguir nesta liña de traballo?
X.M.: Estamos pendentes de publicar Kartoffel, que quedou finalista do premio Castelao de banda deseñada o pasado ano. Unha historia que trata sobre o contrabando de wolfram por parte dos nazis en Galicia.
R: Temos varias ideas xa preparadas. O vindeiro que sairá será Kartoffel pero hai máis cousas...